
Dünyanın En Genç Profesörü Oktay Sinanoğlu
Dünyanın En Genç Profesörü Oktay Sinanoğlu
Oktay Sinanoğlu, Türk kimyacı, moleküler biyofizikçi ve biyokimyacı Türk bilim insanıdır. Türkiye’de akademik çalışmalarıyla olduğu kadar, Türkçe ile ilgili politik görüşleriyle de tanınmaktadır.
Oktay Sinanoğlu, 1953 yılında TED Ankara Koleji’nden birincilikle mezun oldu. 1953 yılında okul bursu ile ABD’ye gitti. 1956’da ABD’de Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’nin Kimya Mühendisliği’ni başarıyla bitirdi. Ertesi sene MIT’de yüksek lisansını tamamladı (1957) ve Sloan Ödülü’nü kazandı. Doçentlik tezini tamamlamasının (1958-1959) ardından Berkeley’de kurumsal kimya alanında doktorasını tamamladı (1959-1960)
19 Nisan 2015 tarihinde ABD’nin Florida Eyaleti’nde hayatını kaybetti. Ünlü sanatçı Esin Afşar’ın ağabeyidir. Karaca Ahmet Mezarlığı’nda annesi Rüveyde Sinanoğlu ve kız kardeşi Esin Afşar Aral’ın yanına defnedilmiştir.
1964 yılında Yale Üniversitesi’nde teorik kimya bölümünü kuran Oktay Sinanoğlu, Yale’deki görevi boyunca “Atom ve Moleküllerin Çok-Elekron Teorisi” (1961), “Çözgeniter Kuramı” (1964), “Kimyasal Tepkime Mekanizmaları Kuramı” (1974), “Mikrotermodinamik” (1983) çalışmalarını gerçekleştirdi. 1988 yılında, laboratuar ortamında birleştirilecek olan kimyasalların, birleştirmenin ardından nasıl tepki vereceklerini öngörebilmek amacıyla, kendi geliştirdiği matematik teorilerine dayanan devrimsel bir yöntem olan ve “Sinanoğlu İndirgemesi” olarak adlandırılan yöntemini yayınladı. Yale’de 37 sene çalıştıktan sonra, 1997’de emekli oldu.
Yale’de çalıştığı süre boyunca, çeşitli Türk üniversitelerine, TÜBİTAK’a ve Japan Society for the Promotion of Science (JSPS)’ye danışmanlık yaptı. 1962 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi mütevelli heyeti Oktay Sinanoğlu’na danışman profesör ünvanı verdi. 1975 yılında çıkartılan özel kanunla devlet tarafından kendisine Cumhuriyet Profesörü ünvanı verildi.
1966 yılında Kimya dalında “TÜBİTAK Bilim Ödülünü, 1973’te Kimya dalında “Alexander von Humboldt Research Award’ı ve 1975’te “İnternational Ousstanding Scientist Award of Japan’ı” kazandı. 1973’te T.C Özel Elçisi olarak Japonya’ya gönderildi. sinanoğlu ayrıca Nobel ödülü için iki defa aday gösterildi.
1997 yılında Yale’den emekli olmasının ardından Yıldız Teknik Üniversitesi’nde Profesör olarak çalışmaya başladı ve 2002 yılında kadar Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya bölümünde çalışmaya devam etti.
Sinanoğlu birçok bilimsel kitap ve makale yazdı ve birçoklarınada katkıda bulundu. Ayrıca “Hedef Türkiye” ve “Bye Bye Türkçe” (2005) gibi eserlere de imza attı.
Yaşamı boyunca Kuantum mekaniğine birçok katkıda bulundu. P.A.M Dirac’in de üzerinde uğraştığı ancak çözemediği “Kuantum mekaniği’ndw Hilbert uzayının topolojisi ve içerdiği yüksek simetrileri” problemini çözdü.
Türkiye’de bulunduğu dönemde çalışmalarını daha çok toplumda bir Türkçe bilinci oluşturmaya adadı ve Türkçenin yabancı dillerin istilası altında olduğunu vurguladı. Eğitim dilinin Türkçe olması gerektiğini ve yabancı dilin takviyeli olarak öğretilmesini gerektiğini savundu. Türkçe bulunan yabancı kökenli olduğunu söylediği bazı kelimelere çeşitli karşılıklar önerdi.
Kaynak; Şahin L., İnkılap Kitabevi Baskısı, 2017