Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık

Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık

Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık

Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık

Eserleriyle Osmanlı-Türk tarihine hem siyasi ve ekonomik konularda hem de kültür ve medeniyet tarihi alanında orjinal katkılarda bulunmuş bir bilim adamıdır. Tüm Balkan dillerine ve Arapça’ya çevrilmiş olan “The Ottoman Empire The Classical Age 1300-1600” ve “An Economic and Social History of the Ottoman Empire” gibi kitapları dünya üniversitelerinde başlıca ders kitabı olarak kullanılmaktadır. Tarih alanındaki üstün çalışmaları ve yetiştirdiği öğrenciler sebebiyle Şeyh-ül Müverrihin (Tarihçilerin Şeyhi) ve Tarihçilerin Kutbu gibi isimlerle de anılmıştır. 
 

1916’da İstanbul’da dünyaya gelen Halil İnalcık’ın babası Kırım göçmenlerinden Seyif Osman Nuri Bey, annesi Ayşe Bahriye Hanım’dır. Ailesi, 1924 yılında Ankara’ya yerleşti. 1923-1930 arasında Ankara Gazi Mektebi’nde, bir yıl Sivas Muallim Mektebi’ne devam etti. Orta tahsili 1931’de Ankara’da Gazi Muallim Mektebi’nde tamamladıktan sonra Balıkesir Necati Bey Muallim Mektebi’nde lise tahsiline devam etti. 1936 yılında Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Yeni Çağ Tarihi bölümünde yüksek öğrenimine başladı. 1940 yılında mezun olduktan sonra fakültede asistan olarak kaldı.


1942 yılında “Tazminat ve Bulgar Meselesi” adlı doktora tezini verdi. 1943’te Viyana’dan “Büyük Ricat’e Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlığı” başlıklı teziyle doçentliğe atandı. Uzun yıllar fakültede Osmanlı ve Avrupa tarihi üzerine dersler veren İnalcık, 1947’de Türk Tarih Kurumu (TTK) üyeliğine seçildi. 1949’da İngiltere’ye giderek British Museum’da Türkçe yazmalar üzerine çalıştı ve Calender of State Papers serisinde Osmanlı tarihine ait kayıt topladı. Public Record Office’te Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili kaynak taraması yaptı. 1951 yılında Türkiye’ye döndü.
 

1951’in yazında Bursa Şer’iyye Sicilleri üzerine çalışmaya başladı. Girişimleri sonucu siciller, Topkapı Sarayı’ndaki atölyede ciltlenip temizlenerek tekrar Bursa’ya gönderildi. İnalcık, Haziran 1952’de “Viyana Bozgun Yıllarında Osmanlı-Kırım Hanlığı İşbirliği” teziyle profesörlük ünvanı aldı.
 

Columbia, Princeton, Harvard Üniversitelerinde ziyaretçi profesör olarak dersler veren İnalcık, 1972 Ankara Üniversite’inden emekli olarak Chicago Üniversitesinde Osmanlı Tarihi Kürsüsü’nü kurdu. 1973 yılında kitabı The Ottoman Emprie The Classical Age 1300-1600 yayımlandı.
 

İnalcık, Osmanlı/Türk tarihi araştırmalarının ortaya koyduğu yeni bilgi ve bulguların en üst düzeyde paylaşılıp tartışılması için “International Association for Social and Economic History of Turkey” adlı uluslararası bir birlik kurdu, ilk 1977’de Hacettepe Üniversitesi’nde olmak üzere 11 uluslararası kongrenin toplanmasına öncülük etti.
 

İnalcık, Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde 32 yıl hizmet verdikten sonra 1972 yılında Chicago Üniversitesi’nde Osmanlı Tarihi Kürsüsü’nü, 1993 yılında Bilkent Üniversitesi’nde Tarih Bölümü’nü kurmuştur. 23 yıl boyunca Bilkent Üniversitesi Osmanlı Tarihi Bölümü’nde yüksek lisans ve doktora öğrencilerine seminer dersi verdi.
 

2003 yılında Bilkent Üniversitesi’nde Halil İnalcık Center for Ottoman Studies adlı bir merkez kurdu. Halil İnalcık, yıllardan beri çeşitli arşivlerden topladığı belge ve defterlerin kopyalarını, yarım kalmış araştırma metinlerini, 1000’den fazla ayrı basımı ve diğer materyalleri bu merkeze bağışlamıştır.
 

İnalcık, çok iyi derecede Osmanlı Türkçesi, iyi düzeyde; İngilizce, Fransızca, Almanca, orta düzeyde de; Arapça, Farsça ve İtalyanca biliyordu. Dünyanın çeşitli üniversitelerden çok sayıda fahri doktora tevcih edilen İnalcık, 20.yüzyıl sona ererken Cambridge’de bulunan Uluslararası Biyografi Merkezi tarafından dünyada sosyal bilimler alanında sayılı 2000 bilim adamı arasında gösterilmiştir.
 

Hayatı ve tarihçiliğini anlattığı “Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık” kitabı söyleşi kitabı Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’ndan 2005 yılında yayımlanmıştır.


Fahri Doktorları

1986 yılında Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul
1987 yılında Atina Üniversitesi, Atina
1992 yılında Selçuk Üniversitesi, Konya
1993 yılında Hebrew University of Jerusalem, Kudüs
1993 yılında University of Bucharest, Bükreş
1995 yılında Uludağ Üniversitesi, Bursa
1986 yılında Chicago Üniversitesi, Emeritus Profesörü

 

Ödülleri

1986 yılında İslam, Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Ödülü
1991 yılında Dışişleri Bakanlığı Yüksek Hizmet Madalya ve Diploması
1993 yılında Sedat Simavi Vakfı Ödülü: Sosyal Bilim alanında yılın en iyi eseri: Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, İstanbul: Eren Yayınevi
1995 yılında Titulesco Medal of High Service, Romanya Büyükelçiliği, Ankara
1998 yılında İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü ödülü
2002 yılında T.C. Kültür Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
2002 yılında The “2002 Soranos Friendship-Award 2002

 

Başlıca Eserleri

The Ottoman Empire, The Classical Age, 1300-1600, London, 1974
Studies in Ottoman social and economic history, London, 1985
The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire, Bloomington, 1993
Süleyman the second and his time, İstanbul 1993
An Economic and Social History


Kaynak; Şahin L., İnkılap Kitabevi Baskısı, 2017